بررسی و تحلیل اشعار شیخ بهایی( با تأکید بر صور خیال )

شیخ بهاء الدین عاملی، عالم و فقیه برجسته شیعی در قرن دهم هجری است که شعر و ادب تنها جنبه کوچکی از شخصیت جامع وی را نشان می دهد. در این رساله سعی شده است که اشعار وی بر اساس اصلی ترین جوهر سازنده شعر؛ یعنی خیال مورد بررسی و تحلیل واقع شود؛ به طوری که میزان استفاده شاعر از هر یک از عناصر خیال معلوم گردد. شعر برای بهایی وسیله است نه هدف؛ وسیله ای برای انتقال معانی و مفاهیم عالی ذهنی به مخاطب. صور خیال نیز برای او جنبه القایی دارد و نه ارزش اصالی. او به دنبال تصویر سازی و هنرنمایی های شاعرانه نیست؛ به همین دلیل است که تصاویر شعری اش اغلب غیر ابتکاری و تکراری است. شاید تتبع و توغلش در آثار ادبی گذشته، به منظور آموختن شعر فارسی نیز در این مورد بی تأثیر نباشد. بهایی، بیشتر پیرو شاعران برجسته سبک عراقی است ولی سبک خاصی را دنبال نمی کند. مضامین اشعار او نیز اغلب پیرامون تعلیم و اخلاق و عرفان می گردد. وی برای متجسم و محسوس کردن عناصر انتزاعی، بیشترین بهره را از تشبیه عقلی به حسی برده است. استعاره مکنیه و کنایه از فعل نیز در اشعارش کاربرد چشمگیری دارد. کلمات کلیدی: شیخ بهایی، اشعار، بررسی و تحلیل، صور خیال.